سولانا: اروپا، به دنبال رابطه جدید با ایران

سولانا: اروپا، به دنبال رابطه جدید با ایران
لاريجاني: نتيجه مذاکرات "مثبت" اما "مبهم" است
امید معماریان o.memarian@roozonline.com

خلاصه:
با ملاقات روز گذشته خاویر سولانا، دبیرسیاست خارجه اتحادیه اروپا وعلی لاریجانی مسئول پرونده هسته ای ایران، دور آخر آنچه توسط نیوزویک "رقص دیپلماتیک" برای حل مساله هسته ای ایران نامیده شده است، آغاز شد.

با ملاقات روز گذشته خاویر سولانا، دبیرسیاست خارجه اتحادیه اروپا وعلی لاریجانی مسئول پرونده هسته ای ایران، دور آخر آنچه توسط نیوزویک "رقص دیپلماتیک" برای حل مساله هسته ای ایران نامیده شده است، آغاز شد. علی لاریجانی نتیجه مذاکره دو ساعته با سفیراروپایی را مثبت اما مبهم ارزیابی کرده است. وی نگفته که چه بخش هایی مثبت و چه بخش های مبهم است، اما بر لزوم مذاکره بیشتر با مقامات اروپایی تاکید کرده است. به گفته مقامات ایرانی، حق استفاده از تحقیقات هسته ای باید به صورت مشخص در پیشنهادات اروپا گنجانده شود. این بدان معنا خواهد بود که ایران بتواند از تعداد معدودی دستگاه سانتریفوژ برای غنی سازی اورانیوم استفاده کند. سخنگوی کاخ سفید تاکید کرده است که محور اصلی بسته پیشنهادی، توقف فعالیت های فعالیت های غنی سازی توسط ایران است.
پیش از این ایالات متحده غنی سازی در هر مقدار آن رادر ایران گامی در جهت رفتن به سوی تهیه سلاح های هسته ای خوانده بود. اگر چه هنوز محتوای دقیق "بسته مشوق" اروپا برای ایران آشکار نشده است، اما ازپاسخ محتاطانه مقامات ایرانی می توان دریافت که آنان قصد دارند احتمالا با آخرین برگ هاي دیپلماتیک خود، با چالش طاقت فرسایی ای که نزدیک به سه سال سیاست خارجی ایران را به شدت درگير کرده است، با تامل بيشتري برخورد کنند.
هفته گذشته محتوای بسته مشوق دروین بین کشورهای عضو شورای امنیت نهایی شد تا بدین وسیله ایران برنامه خود را درازای امتیازاتی که به دست می آورد متوقف کند. منوچهر متکی وزیر امورخارجه ایران اعلام کرده است که ایران پیشنهادات مشوق را به دقت مطالعه می کند. اگر چه پیش ازاین، چنین اظهاراتی در خصوص طرح پیشنهادی روسیه به منظور جایگزینی غنی سازی اورانیوم در روسیه به جای ایران نیز مطرح شده بود. اظهارات علی لاریجانی مبنی بر اینکه پیشنهاد اروپایی ترکیبی از نکته های مثبت و در عین حال مبهم است نیز حاکی از آن است که مقامات جمهوری اسلامی زمان بیشتری برای ارزیابی تاثیرات رد یا قبول طرح پیشنهادی اروپا نیازخواهند داشت. مقامات اروپایی اعلام کرده اند ایران تا چند هفته فرصت خواهد داشت که به طرح پیشنهادی فکر کند وسپس جواب خود را بدهد. به همین جهت مقاماتي در حد سولانا و کوفی عنان دبیر کل سازمان ملل از مقامات ایرانی خواسته اند در پاسخ دادن به طرح یاد شده، شتاب نکنند.طرح پیشنهادی اروپایی، علاوه برآنکه امتیازات اقتصادی از جمله خرید قطعات هواپیماهای اروپایی وآمریکایی را برای ایران فراهم می کند، در برگیرنده برخی تضمین های امنیتی است. اگر چه معلوم نیست تضمین هاي مزبور دارای چه مشخصاتی است، اما با توجه به تهدیداتی که گاه به گاه توسط مقامات آمریکایی واسراییلی مطرح می شود، به نظر می رسد که اين تضمين ها، یکی از موضوعات مورد علاقه مسئولین جمهوری اسلامی باشد. بیش ازآن در صورت موافقت ایران با بسته مشوق های اروپا، ایالات متحده وارد گفت وگوهای چند جانبه مقامات اروپایی با تهران خواهد شد. طی ماه های گذشته مقامات ایراني در مواردي برای گفت وگوی مستقیم با ایالات متحده ابراز تمایل کرده اند. آخرین این موارد، پيشنهاد علی لاریجانی به محمد البرادعی برای گفت وگوی مستقیم با آمريکاست که طی هفته های گذشته در مطبوعات منعکس شد.
تونی اسنو سخنگوی کاخ سفید دراین زمینه گفته است: "اگر ایرانی ها موافقت کنند که فعالیت های مربوط به غنی سازی را معلق کنند، آنگاه راحت تر می توان در مورد طرح مشوق سخن گفت وامیدواریم چنین اتفاقی بیافتد."
اگر ایران طرح مشوق اروپا را بپذیرد امکان خواهد داشت که از پیشنهاد برخورداری راکتور آب سبک در مقیاس صنعتی آن استفاده کنند. به این ترتیب ایران خواهد توانست به فن آوری روز دنیا در این زمینه دست پیدا کند. مقامات اروپایی وآمریکایی می گویند اگرهدف ایران از دنبال کردن برنامه هسته ای خود، فعالیت های صلح آمیزاست، می توانند با استفاده از ظرفیت هایی که در این طرح مشوق درنظر گرفته شده است به این کار اقدام کنند. امااگر فراتر از آن مایل است دستگاه های سانتریفوژ خود را افزایش بدهد نشانگر آن است که برنامه دیگری را در خصوص مسائل هسته ای دنبال می کند.
درکنار مشوق های مطرح شده جریمه هایي نيز البته مطرح شده است. اگرچه در طرح اولیه "چماق و هویج" اروپا، جریمه های احتمالی شامل عناوین بیشتری می شد، اما بعد از مخالفت های چین و روسیه این بخش تنها به برخی ممنوعیت ها مانند ندادن ویزا به مسئولین ایرانی و برخی دیگر محدودیت های مالی و بانکی منتهی شد. البته احتمال فشار آمریکا روی اعضای شورای امنیت برای برقراری تحریم علیه ایران در این صورت افزایش بیشتری خواهد یافت. رای ممتنع روسیه وچین نیز می تواند صدور قطعنامه علیه راتسریع کند. دیپلمات های اروپایی می گویند نگنجاندن احتمال حمله نظامی در بسته مشوق ومجازات اروپا، امتیازی بوده است که کشورهای اروپایی به چین وروسیه داده اند.
خاویر سولانا هنگام ورود خود به فرودگاه تهران گفته بود که اروپا به دنبال "یک رابطه جدید" با ایران است که قبول طرح پیشنهادی اروپا این امکان را خواهد داد تا در فضای مبتنی براعتماد، احترام واطمینان به این هدف رسید.
قدرت های جهانی مانند آمریکا، فرانسه، آلمان وانگلیس نسبت به برنامه هسته ای ایران بدبین هستند. آنها می گویند ایران به مدت نزدیک به دو دهه فعالیت های هسته ای خود را از دنیا پنهان کرده بود و این اتفاق می تواند بار دیگر رخ دهد. به همین جهت طی سالهای گذشته آنها ایران را بارها متهم به دنبال کردن برنامه هسته ای معطوف به تهیه سلاح های هسته ای کرده اند.
درهمین زمینه انجلا مرکل در دیدار روز گذشته [سه شنبه] خود با ژاک شیراک رییس جمهوری فرانسه گفت که امیدوار است ایران بسته مشوق اروپا را به عنوان یک شانس واقعی برای یک راه حل دیپلماتیک برای منازعه برسر مساله هسته ای مورد توجه قراردهد.
ایران در ماه آوریل، اعلام کردکه با استفاده از 164 دستگاه سانتریفوژ توانسته است به کامل کردن چرخه غنی سازی اورانیوم دست پیدا کند. اگر چه برای تهیه سوخت لازم برای راکتورهای هسته ای ایران نیازمند استفاده از دهها هزار دستگاه سانتریفوژ است. کارشناسان غربی درخصوص توانایی های ایران برای انجام چنین عملیاتی، ابراز تردید می کنند. اگرچه ایران گفته است تا پایان سال تصمیم دارد 3000 دستگاه سانتریفوژ نصب کند. ایران هدف نهایی خود را نصب 54000 دستگاه سانتریفوژ خواهد بود. اگر چه پس از آن مقامات تهران گفتند که ممکن است که به خاطر کاهش تنش های موجود به کاهش تعداد سانتریفوژ ها اقدام کنند.
درصورت قبول بسته پیشنهادات ایران، انتظار می رود انزوای دیپلماتیکی که طی ماه های گذشته به دلیل وضعیت پرونده هسته ای در سطح جهانی برای ایران پدیده امده بود وبا اظهار نظرهای رییس جمهوری نیز بر شدت آن افزوده شده بود، کاهش یابد. ارتباط جدید با اروپا، اولین تحفه رویکرد جدید ایران به دیپلماسی اشتی ومصالحه جویانه خواهد بود.