مروری بر زندگی و آثار م. ا. به آذین

مروری بر زندگی و آثار م. ا. به آذین

به مناسبت نودمین سالگرد تولد او

حسین استاد محمد تهرانی اصل

کتاب «نامه هایی به پسر» اثر آقای محمود اعتمادزاده – به آذین- اخیرا در ایران به همت نشر پژوهش دادار از زیر چاپ خارج شده است. کتاب شامل بخشی از نامه های وی به پسرش زرتشت می‌باشد که چندی قبل در اثر سکته قلبی در فرانسه درگذشت.طی سال‌های اخیر نیز آثار متعددی از نویسندگان برجسته جهان بوسیله این نویسنده و مترجم خستگی‌ناپذیر کشورمان که در آستانه نودسالگی است به فارسی زیبا و شاعرانه که مختص قلم اوست، منتشر شده‌اند. هر یک از این آثار برجسته به سهم خود دریچه‌ای را بروی ادبیات جهان برای کتابخوانان ایرانی گشوده‌اند و به علاقمندان فرصت داده‌اند که به شاهکارهای ادبی جهان بپردازند و بیاموزند، از جمله این آثار می‌توان چند نمونه زیر را نام برد:در سال 2003 کتاب داستان «اولن اشپیگل» اثر شارل دکوستر همراه با نقدی از رومن رولان؛در سال 2001 کتاب «شاه لیر» اثر شکسپیر؛وی در سال 1997 ترجمه کتاب «فائوست» اثر یوهان ولفگانگ گوته، از شاهکارهای ادبیات جهان را در آستانه دویست و پنجاهمین سال تولد شاعر پرآوازه آلمان به چاپ رساند که در مدتی کوتاه به چاپ دوم رسید. در نمایشگاه کتاب فرانکفورت در سال 1997 ترجمه فائوست او به همراه ترجمه‌های این اثر به زبان‌های دیگر با یک معرفی نامه به زبان آلمانی در معرض دید بازدیدکنندگان نمایشگاه قرار گرفت.در اینجا جا دارد که مروری کوتاه بر زندگی و آثار این نویسنده ومترجم بزرگ کشورمان داشته باشیم.آقای محمود اعتمادزاده – به آذین- نویسنده، مترجم و از متفکران وفعالان سیاسی – اجتماعی ایران در سال 1292 در رشت متولد شد. پس از اتمام تحصیلاتش در رشته مهندسی کشتی سازی از کشور فرانسه به ایران بازگشت. او در طوفانی ترین دوران حیات سیاسی کشورمان ایران ضمن شرکت فعال در مبارزه اجتماعی به کار ادبی نیز پرداخت که چند دهه طولانی ادامه یافته است. به آذین به زبان‌های فرانسوی، انگلیسی و روسی تسلط دارد. قلم شاعرانه و زیبای او در فارسی برای ادب دوستان ایرانی همچون شراب ناب قدیمی‌ای است که به هر هنگام که نوشیده شود درانسان میل به زندگی و کار و کوشش را زنده می‌کند.به آذین یکی از پایه‌گذاران اصلی و دبیر کانون نویسندگان ایرانی در دوره حکومت محمد رضا پهلوی بود. فعالیت ادبی او را می‌توان به سه عرصه متفاوت تقسیم کرد.الف: او سردبیر چند مجله ادبی- سیاسی از جمله «صدف»، «کتاب هفته»، «پیام نوین»، «سوگند» و «اتحاد مردم» بوده است.ب: در عرصه نویسندگی به خلق آثاری چون «دختر رعیت»، «آن طرف دیوار»، «پیشکش مردم»، «منتخب داستان‌ها»، «از اینجا و از آنجا»، «مهره مار»، «خانه پدری»، «مانگدیم و خورشیدچهر»، «در سایه باغ»، «در اقیانوس مثنوی» و «مهمان این آقایان پرداخت».ج: او طی چند دهه کار طاقت فرسا توانست ترجمه‌هایی در سطح عالی از آثار برجسته ادبیات جهان را به هم میهنان علاقمند خود تقدیم کند. این ترجمه ها توانسته‌اند نسل‌های متوالی را طی چند دهه با نویسندگان و آثار برجسته ادبیات کلاسیک جهان آشنا سازند.مطالعه شاهکارهای نویسندگانی چون بالزاک، رولان، شولوخوف، گوته و شکسپیر به همت و قلم شیوا و زیبای به آذین برای خوانندگان ایرانی امکان پذیر شده است.به آذین بعنوان مبارز راه آزادی و حقوق اجتماعی دو بار در رژیم سلطنتی توسط دژخیمان شاه بزندان افکنده شد. یکبار پس از کودتای آمریکایی- انگلیسی در مرداد سال 1332 و بار دوم بجرم نشر یک اعتراض‌نامه علیه دستگیری یکی از نویسندگان عضو کانون نویسندگان ایران. این بار او به دو سال حبس محکوم شد. به آذین با استفاده از بیاد مانده‌های این دو سال اسارت در زندان ساواک رژیم پهلوی، کتاب «مهمان این آقایان» را نوشت که در میان آثاری که به ادبیات زندان معروفند، کتابی بی‌نظیر است.کانون نویسندگان ایران در سپتامبر 1977 (1356) با همکاری انستیتو گوته آلمان در تهران شب‌های تاریخی دهگانه شاعران و نویسندگان ایرانی را در محل انستیتو گوته برگزار کرد. این گردهایی‌ها مردم تهران را برای شورش علیه رژیم اختناق شاهنشاهی جرئت بخشید. حوادثی که سلسله‌وار پس از این شب‌های شعرخوانی اتفاق افتادند به انقلاب 1357 منجر شدند.آقای محمود اعتماد زاده – به آذین- بعنوان دبیر کانون نویسندگان ایران در برگزاری این شب‌های شعرخوانی نقش تعیین کننده‌ای داشت. او به انتقام این نقش تعیین کننده بدست بازماندگان ساواک شاهنشاهی همچون حسین فردوست که به فرمان Mi6 در ایران باقی مانده بودند تا ساوامای جمهوری اسلامی را علیه نیروهای مترقی ایران سامان بخشند، دوباره بزندان افکنده شد و این بار هشت سال از عمرش را در جمهوری اسلامی «مهمان این آقایان» تازه از راه رسیده بود.به آذین بعنوان یکی از رزمندگان صف اول در راه آزادی کلام و فکر پس از آزادی از زندان در هر دو رژیم همواره مورد آزار و اذیت ماموران قرار داشته است. ولی علیرغم سلامتی محدود ناشی از حبس و شکنجه‌های جسمی و روانی در زندان‌های رژیم‌های سلطنتی شاهنشاهی و اسلامی و علیرغم آزار و اذیت‌های مداوم، او توانسته است به تعهد ادبی خود در مقابل ادبیات ایران و جهان عمل کند و در عین وفاداری به مردم خود و ادبیات ملی، امکان بهره‌مندی از گنجینه بزرگ جهانی ادبیات را برای آن گروه از ادب دوستان کشورمان فراهم آورد که خواندن آن آثار بزبان اصلی برای‌شان غیرممکن بوده است تا آنان نیز از آن چشمه‌های گوارای عشق و ادب بنوشند و سیراب شوند.کوشش خستگی ناپذیر به آذین برای آشنا ساختن ادب دوستان کشورمان با آثار برجسته جهان بسیار قابل تقدیر و احترام است زیرا او که خود لذت بردن از مطالعه آثار گرانقدر و آموزنده با محتوای انسانگرایانه و اخلاقی- اجتماعی ادبیات جهان را خوب می‌شناسد به یقین دریغش آمده که ادب دوستان برخاسته از خانواده‌های کم درآمد جامعه سلطنت زده ما که اکثریت قریب به اتفاق گروه کتابخوان کشور ما را تشکیل می‌دادند و می‌دهند و از امکانات خانواده‌های اشراف هم برای آشنایی با زبان‌های خارجی برخوردار نبوده‌اند و نیستند، از این لذت بی‌پایان بی‌نصیب بمانند.آقای محمود اعتماد زاده – به آذین- با وفاداری کامل به منافع مردم خود با بازگرداندن آثار برجسته ادبیات جهان به زبان فارسی به نشر افکار انسان دوستانه مستتر در این آثار در جامعه‌ای اقدام کرد که در آن سخن گفتن از انسان و حق او جرم محسوب شده و می‌شود. باید اذعان کرد که او کارش را از نظر ادبی و اجتماعی آنگونه که شایسته این آثار بوده است در سطحی بالا و در خور ستایش انجام داده است.