زندان هايي که نامي از آنها نيست

نمايشگاه دستاوردهاي قوه قضائيه
زندان هايي که نامي از آنها نيست
حسن زارع زاده اردشير

zarezade@gmail.com

چند روزي است نمايشگاهي تحت عنوان "دستاوردهاي قوه قضاييه در بخش زندانباني" در مركز آفرينش‌هاي هنري واقع در خيابان دكتر فاطمي، خيابان حجاب برگزار شده كه تا 7 تير ادامه دارد.

چند روزي است نمايشگاهي تحت عنوان "دستاوردهاي قوه قضاييه در بخش زندانباني" در مركز آفرينش‌هاي هنري واقع در خيابان دكتر فاطمي، خيابان حجاب برگزار شده كه تا 7 تير ادامه دارد.
قوه‌ قضاييه اعلام كرده اين نمايشگاه شامل غرفه‌هاي تاريخچه اداره زندان‌هاي ايران در صد سال اخير، پايگاه اطلاع رساني، امور حقوقي و قضايي، قوانين، آموزش و پژوهش امور كاركنان و رفاهي و خدمات اداري، تشكيلات، فعاليت‌هاي عمراني، كشفيات سازمان زندان‌ها، كانون اصلاح و تربيت، بهداشت و درمان و فعاليت‌هاي فرهنگي و آموزشي است. بنگاه تعاون و حرفه آموزي صنايع و زندانيان كشور، انجمن حمايت از زندانيان كشور، مراقبت بعد از خروج زندانيان، ستاد مردمي رسيدگي به امور ديه و كمك به زندانيان نيازمند، مشاوره و مددكاري رايگان و غرفه محصولات انتشارات اصلاح و تربيت از ديگر غرفه‌هاي اين نمايشگاه است.
از ويژگي هاي اين نمايشگاه مي توان به بروشورها و اسناد موجود در آن و نيز استعلام وضعيت زندانيان موجود در كشور كه در باقي ايام سال نياز به معرفي نامه از مراجع ذيصلاح دارند، اشاره كرد.
از آيين‌نامه تا عمل
در غرفه حقوقي و قوانين اين نمايشگاه، پيش‌نويس دستورالعمل‌ها و آيين‌نامه مربوط به زندانيان، پيش‌نويس آيين نامه نحوه تفكيك و طبقه بندي زندانيان و همچنين لايحه تبديل سازمان زندان‌ها به سازمان اجراي كيفري و اقدامات تاميني و تربيتي كه در كميسيون مجلس در حال بررسي است، در دسترس عموم گذاشته شده است.
ايزدپناه، رئيس حوزه رياست قوه قضاييه و رئيس ستاد برگزاري دستاوردهاي قوه قضاييه صبح روز شنبه سوم تير در اين نمايشگاه با اشاره به اينكه در حال حاضر قوه قضاييه با سياستهاي مجتهدي و فقيهي اداره مي شود، گفت: "بر اساس مباني حقوق اسلامي بايستي تنها شش جرم در زندانها نگهداري شوند كه اميد است بتوانيم به آن مرحله برسيم."
سال گذشته يكي از مقامات قوه قضائيه گفته بود زندانهاي تهران با توجه به نوع جرايم تفكيك شده و قوانين تفكيك جرايم به اجرا گذاشته شده است. اما اعتصاب غذاي زندانيان سياسي در زندان رجائي شهر كرج، نشان داد اين تفکيک صورت واقعي ندارد. پيش از آن مسئولين قوه قضائيه اعلام كرده بودند زندان اوين به جرايم امنيتي، زندان رجائي شهر كرج [گوهردشت] به جرايم عمدي و زندان فرديس كرج به جرايم غير عمدي تعلق دارند اما در عمل شاهد حضور زندانياني با اتهامات متفاوت در اين زندان ها بوديم و هستيم. به طور مثال در حال حاضر در بخشي از زندان اوين [ساختمان شماره 2 آموزشگاه] قاچاقچيان مواد مخدر نگهداري مي شوند.
از طرف ديگر عدم امكان حضور نمايندگان سازمان هاي معتبر بين المللي مدافع حقوق بشر در ايران خود گواه عدم اجراي صحيح و شايسته آئين نامه هاي داخلي و كنوانسيون هاي بين المللي است. در مواردي هم كه بازديدهايي از بعضي زندان ها به عمل آمده، بيشتر به جاهايي با رنگ و لعاب جديد اختصاص داشته و همين امر بارها مورد اعتراض زندانيان و فعالان حقوق بشر قرار گرفته است.
شكنجه، رفتار نامناسب و غير قانوني با متهمان و دستگيري هاي بي رويه و غير قانوني بدان جا رسيده كه حتي رئيس قوه قضائيه هم چندين بار به قضات، ضابطان و بازجويان تذكر داده تا روند قانوني برخورد و دادرسي عادلانه را مورد توجه قرار دهند.
آمار بازداشت گاه ها
اما يكي از نكات مهم در اين نمايشگاه، پخش بروشورهايي حاوي اطلاعاتي در خصوص زندان‌هاي كشور است كه حكايت از وجود 170 زندان، 25 كانون اصلاح و تربيت، 23 اردوگاه حرفه آموزي و 11 بازداشتگاه در كشور دارد. همچنين تعداد زندانيان كشور در سال 84 به طور متوسط 136 هزار و 804 نفر گزارش شده است.
در گزارش سازمان زندان ها، تعداد كل بازداشتگاه هاي تحت نظارت اين سازمان 11 مورد مطرح شده و البته نامي از زندان هايي که در اختيار اين سازمان نيست، از جمله سه بازداشتگاه وابسته به سه نهاد در زندان اوين برده نشده است. وضعي که بر زندان هاي ديگر کشور نيز حاكم است.
بند 209 زندان اوين به وزارت اطلاعات، بند 2 الف به اطلاعات سپاه و بند 240 به قوه قضائيه تعلق دارند كه امور پذيرش زندانيان و بازداشت شدگان را جداگانه انجام مي دهند و هيچ يك حق دخالت در امور ديگري را ندارد.
از سويي تعداد قابل توجهي هم بازداشتگاه هاي خارج از زندان وجود دارد كه در اختيار نهادهاي نظامي هستند و سازمان زندان ها بر آنها نظارت ندارد. بازداشتگاه هاي 66، 33، ناتب، خاتم، 59، و تعدادي ديگر كه به نيروي انتظامي، سپاه، ارتش و وزارت اطلاعات وابسته اند، نمونه هايي از اين مواردند.آن هم در حالي كه طبق ماده 22 آئين نامه اجرايي سازمان زندان ها و اقدامات تاميني تربيتي كشور، كليه زندان ها و بازداشتگاه ها بايد در اختيار و نظارت اين سازمان باشد.